Sprawdź na Sprawdź na
Endometrioza – objawy, przyczyny, badania i leczenie

 

Endometrioza to choroba ginekologiczna, o której ostatnio mówi się coraz częściej. Może być ona przyczyną zarówno nasilonych dolegliwości bólowych oraz problemów z płodnością wśród kobiet. Na czym polega endometrioza, jakie są jej objawy oraz czy istnieje skuteczne leczenie endometriozy?

 

Co to jest endometrioza?

Endometrioza to schorzenie, które dotyczy kobiecego układu rozrodczego. W przebiegu endometriozy dochodzi do rozwoju tkanek typowych dla jamy macicy (endometrium) w innych miejscach wewnątrz ciała. Pojawienie się tego rodzaju błony śluzowej w nieprawidłowych, patologicznych lokalizacjach często skutkuje rozwojem określonych objawów chorobowych oraz niesie za sobą ryzyko komplikacji zdrowotnych. Obecnie ocenia się, że na endometriozę cierpi między 6 a 12% kobiet w wieku rozrodczym – na świecie jest to prawie 180 milionów osób. Zebranie dokładnych danych statystycznych przedstawia pewną trudność, jako że znacząca część przypadków endometriozy bywa niezdiagnozowana przez długi czas. Choroba najczęściej dotyczy kobiet w wieku pomiędzy 30 a 40 rokiem życia, choć pierwsze objawy mogą pojawiać się także wcześniej.

Endometrium to wyspecjalizowany rodzaj tkanki nabłonkowej, który w prawidłowych warunkach wyściela od wewnątrz ściany jamy macicy. Podstawową funkcję endometrium jest odżywianie zarodka na wczesnych etapach ciąży. Możliwe jest to dzięki specyficznej budowie endometrium, która ulega zmianom na przestrzeni cyklu miesiączkowego pod wpływem określonych żeńskich hormonów płciowych. W pierwszych fazach cyklu endometrium jest dość cienkie, po czym wraz z czasem trwania cyklu ulega stopniowemu wzrostowi oraz rozpulchnieniu. W przebiegu menstruacji endometrium zaczyna się złuszczać, co skutkuje pojawieniem się krwawienia miesięcznego (miesiączki).
Endometrium, które w przebiegu endometriozy zlokalizowane jest w innych narządach także podlega regulacji hormonalnej. Oznacza to, że te tkanki  będą zmieniały swoją grubość oraz okresowo złuszczały się, powodując rozwój objawów chorobowych.

Najczęściej ogniska chorobowe rozwijają  się w następujących lokalizacjach:

  • powierzchnia jajników,
  • jajowody,
  • więzadła macicy,
  • powierzchnia zewnętrzna macicy.

W określonych przypadkach ogniska endometriozy mogą także być zaobserwowane na innych narządach, jak m.in. w pochwie, szyjce macicy lub też pęcherzu moczowym, jednak jest to dość rzadkie zjawisko.

 

Endometrioza – objawy

Wiele przypadków endometriozy przebiega przez długi czas w sposób pozbawiony objawów lub też z objawami o niewielkim nasileniu. Szacuje się, że nawet ok. 20 do 25% kobiet cierpiących na to schorzenie nie doświadcza jakichkolwiek dolegliwości. W przypadku objawowej postaci choroby najczęściej występują nawracające dolegliwości bólowe, które odczuwane są w miednicy mniejszej. Nasilenie bólu, jego charakter oraz czynniki zaostrzające ból są dość zmienne i zależą m.in. od rozmiarów oraz zlokalizowania ognisk chorobowych. Zazwyczaj objawy ulegają największemu nasileniu podczas menstruacji i opisywane są jako ostry, kłujący ból o charakterze skurczowym, który występuje obustronnie i promieniuje do odcinka lędźwiowego pleców oraz okolic krocza.< >Dodatkowe objawy endometriozy mogą obejmować dolegliwości takie jak m.in.:

  • ból podczas stosunku,
  • bolesne miesiączkowanie przebiegające z nasilonymi skurczami oraz promieniowaniem bólu,
  • ból podczas owulacji,
  • zaburzenia cyklu miesiączkowego – nasilone krwawienia, nieregularne występowanie menstruacji,
  • nasilone dolegliwości zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS).

W przebiegu endometriozy mogą pojawić się także nietypowe objawy dodatkowe, jak np. obecność krwi w moczu, ból podczas mikcji (oddawania moczu) oraz defekacji (oddawania kału), biegunki, wzdęcia lub też zaparcia. Pacjentki mogą także doświadczać uczucia przewlekłego zmęczenia, przedłużających się stanów podgorączkowych oraz bólu głowy. Przewlekła endometrioza może prowadzić do rozwoju poważnych komplikacji zdrowotnych, z których dość często występują trudności z zajściem w ciąże. Diagnoza niepłodności może zostać postawiona w sytuacji, gdy pomimo regularnych stosunków oraz braku stosowania antykoncepcji danej pacjentce nie udaje się zajść w ciążę na przestrzeni roku. Szacuje się, że endometrioza to jedna z częstszych przyczyn kobiecych zaburzeń płodności – do rozwoju niepłodności może dochodzić u nawet 40% pacjentek chorujących na endometriozę.

 

Endometrioza – przyczyny

Bezpośrednią przyczyną występowania objawów chorobowych endometriozy jest rozwój lokalnego stanu zapalanego związanego z okresowymi krwawieniami oraz złuszczaniem się tkanek endometrium w otoczeniu ogniska chorobowego. W przebiegu tego procesu dochodzi do uwolnienia m.in. cytokin prozapalnych, których oddziaływanie na okoliczne struktury skutkuje rozwojem lokalnych obrzęków, pojawieniem się bólu oraz potencjalnym bliznowaceniem tkanek, co może prowadzić do powstania zrostów pomiędzy poszczególnymi narządami. Zrosty te mogą być wtórną przyczyną dolegliwości bólowych, jako że ograniczają ruchomość określonych organów. Etiologia endometriozy nadal stanowi przedmiot intensywnych badań medycznych. Na powstawanie tej choroby może mieć wpływ wiele czynników – rolę tutaj odgrywają zarówno uwarunkowania genetyczne, autoimmunologiczne, epidemiologiczne jak i środowiskowe. Jedna z głównych teorii rozwoju endometriozy zakłada, że do powstania patologicznych ognisk endometrium, poza jamą macicy, przyczynia się tzw. menstruacja wsteczna. Podczas tego procesu dochodzi do wypływu krwi miesiączkowej do wnętrza jamy otrzewnej, gdzie może dojść do swoistego „wszczepienia się” komórek endometrium oraz rozwoju charakterystycznych zmian patologicznych. Tłumaczyć ten fakt mogą pewnego rodzaju zaburzenia w funkcjonowaniu układu immunologicznego u niektórych kobiet, który w warunkach fizjologicznych odpowiada za skuteczne usuwanie aktywnych komórek endometrialnych, co zapobiega rozwojowi ognisk chorobowych. Za wpływem czynników genetycznych na rozwój endometriozy przemawia udowodnione, zwiększone ryzyko pojawienia się tej choroby u pacjentek, których krewne cierpią na to schorzenie. Inne hipotezy na temat etiologii endometriozy uwzględniają także wpływ narażenia na określone czynniki środowiskowe – wymienia są tu m.in. toksyny oraz wysokie stężenia hormonów płciowych (szczególnie estrogenu). Ryzyko rozwoju endometriozy może zwiększać także występowanie określonych wad budowy anatomicznej układu płciowego.

 

Endometrioza – jakie badania diagnostyczne?

Wstępne podejrzenie endometriozy może zostać postawione przez lekarza na podstawie charakterystycznych objawów występujących w wywiadzie chorobowym oraz dodatkowych symptomów uwidocznionych podczas podstawowego badania ginekologicznego. Dodatkowo, podczas rutynowej kontroli stanu zdrowia kobiety często wykonywane jest USG narządów rodnych, które także może pomóc wykryć charakterystyczne dla endometriozy zmiany obrazie ultrasonograficznym. Z badań obrazowych zastosowanie posiada tutaj także MRI, czyli obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego. Warto mieć jednak na uwadze, że obecnie najbardziej dokładne rozpoznanie endometriozy możliwe jest poprzez zmian chorobowych w przebiegu laparoskopii oraz przeprowadzeniu histopatologicznej analizy uzyskanego podczas tej procedury wycinka chorobowo zmienionej tkanki. Przeprowadzenie tego typu procedury pozawala na uzyskanie delfiniego potwierdzania występowania tkanek endometrialnych poza jamą macicy, przez co stanowi to „złoty standard” w diagnozowaniu tej choroby. Z badań dodatkowych bywa także zlecane oznaczenie z krwi stężeń CA-125. Jest to białko pełniące rolę markera nowotworowego, którego poziomy we krwi często wzrastają w przebiegu raka jajnika. Nie jest to jednak marker silnie swoisty dla tej choroby nowotworowej – do wzrostu poziomów CA-125 we krwi pacjentki może także dochodzić w przypadku występowania innych, łagodnych chorób układu płciowego, jak m.in. torbiele lub omawiana endometrioza. Z powodu występowania wysokich stężeń CA-125 w wielu chorobach badanie to samodzielnie nie wystarczy do rozpoznania endometriozy, w określonych przypadkach może jednak stanowić pomocne narzędzie w podejmowaniu przez lekarza decyzji na temat dalszego postępowania medycznego.

 

Endometrioza – dostępne leczenie

. Dokładna etiologia endometriozy na ten moment nie jest dokładnie poznana – z tego powodu nie istnieje skuteczne leczenie, które byłoby w stanie usunąć jej przyczyny. Wdrażane metody lecznicze w przebiegu tej choroby mają charakter objawowy. Dzięki temu możliwe jest zmniejszenie nasilenia dolegliwości odczuwanych przez pacjentkę oraz minimalizacja ryzyka powstania komplikacji chorobowych związanych z endometriozą. Jedną z podstawowych metod leczenia jest farmakoterapia z wykorzystaniem leków hormonalnych. Poprzez ich wpływ na stężenia żeńskich hormonów płciowych dochodzi do ograniczenia nasilenia objawów endometriozy oraz może sprzyjać pewnego stopnia regresji zmian patologicznych. Jedną z grup leków używanych w tym celu są doustne tabletki antykoncepcyjne, choć stosowane bywają także progestageny oraz analogi gonadoliberyny. Dodatkowo, w przypadku występowania nasilonych objawów przeciwbólowych lekarz może zlecić określone substancje o działaniu przeciwbólowym, jak np. leki z grupy NLPZ, czyli niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

W przypadku braku zadowalających efektów leczenia zapobiegawczego możliwe jest zastosowanie leczenia chirurgicznego, które może polegać na operacyjnym wycięciu ognisk endometrium, usunięciu torbieli oraz uwolnieniu powstałych zrostów. Dokładny zakres interwencji zależy od zaawansowania choroby oraz dodatkowych uwarunkowań zdrowotnych pacjentki, a także jej potencjalnych planów związanych z macierzyństwem. Leczenie endometriozy w każdym przypadku ustalane jest indywidualnie z lekarzem ginekologiem. Należy pamiętać, że każda metoda leczenia związana jest z określonym profilem ryzyka oraz możliwymi powikłaniami, efektami ubocznymi i rozwojem komplikacji. Z tego powodu nigdy nie należy samodzielnie podejmować się zmiany zaleconego przez specjalistę schematu leczenia oraz każdorazowo konsultować pojawienie się nowych objawów lub tez zaostrzenie dolegliwości występujących przewlekle.

 

Źródła:

 

X Strona wykorzystuje pliki cookies do jej prawidłowego funkcjonowania. Brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza akceptację plików cookies witryny. Czytaj więcej w polityce prywatności i plików cookies.